سازمان های مردم نهاد و توسعه شهری با الگوپذیری از رصدخانه لارستان
2019/08/31سازمان های مردم نهاد و توسعه شهری با الگوپذیری از رصدخانه لارستان
افتتاح و بهره برداری از رصدخانه لارستان
رصدخانه لارستان که از سال ۱۳۸۰ با ایجاد انجمن نجوم در آموزش و پرورش کلید خورد با هدف گیری ایجاد این مرکز به عنوان قطب علمی نجوم جنوب کشور، و ارتقای مجموعه در آینده به پژوهش سرای علمی با پتانسیل تولید علم و کارآفرینی کار خود را ادامه داد و در سال ۸۲ با اختصاص تپه مشرف به دارالرحمه جدید کنونی به این مرکز، مراسم کلنگ زنی و تشکیل هیات امنا و انتخاب شهرداری به عنوان متولی افتتاح شد، و سپس در سال ۸۶ با همت خیر نیک اندیش مرحوم جعفریان لاری استقرار گنبد رصدخانه و در کنار آن جاده کشی، محوطه سازی و برق رسانی انجام شد. از آن پس با وقفه چند ساله به دلیل کمبود بودجه، عملا هیات امنا ملغی گردید تا اواخر سال ۸۷ که موسسه بیکران هستی در شیراز با محوریت ثبت انجمن نجوم و با موضوع علمی پژوهشی در استان فارس فعال شد و توسعه منابع انسانی و ارتقای علمی با کار گروهی سرلوحه قرار گرفت تا پیگیری های امور رصدخانه در چارچوبی جدید در لار صورت پذیرد.
اما در سطح استان فارس و به خصوص مراکز علمی و دانشگاهی شیراز، تیم علمی و مدیریت موسسه با راه اندازی مراکز نجومی جدید در شیراز و چند شهرستان و رصدخانه شهرداری شیراز، هم ارتقای تجربه علمی تیم و هم یافتن جایگاه ویژه در استانداری و سازمان ملی جوانان سابق را شاهد بودیم و با این پشتوانه و دستاوردهای پژوهشی ملی در عرصه های نجوم، علوم طبیعی و مهندسی موفق شدیم در سال ۹۳ هیات امنای جدید را با محوریت شهرداری و شورای اسلامی شهر لار راه اندازی نموده تا مقدمات تکمیل فاز نخست با خرید تلسکوپ با همت خیر محترم حاج محمد رضا نراقی، و تکمیل باقیمانده کار توسط شهرداری و حمایت شورای شهر و محوریت موسسه مردم نهاد پژوهشگران بیکران هستی که به عنوان هیات امنای جدید با همان نام در فرمانداری لار و وزارت کشور ثبت گردید، در اسفندماه ۹۷ افتتاح و بهره برداری از فاز نخست رصدخانه را همزمان با برگزاری جشنواره ملی جوان، کارآفرینی و گردشگری لارستان توسط موسسه مردم نهاد بیکران هستی با حضور معاون وزیر و نخبگان کارآفرین NGO های سراسر کشور شاهد باشیم. هم اکنون این سازمان مردم نهاد موفق به برگزاری برنامه های علمی و رصدی ویژه در رصدخانه لارستان گردیده است. همزمان با آغاز فاز دوم شامل هوشمند سازی رصدخانه و ساخت سالن چند منظوره، توسعه علمی در قالب کارگروه های پژوهشی، مشاوره های شغلی رایگان، تولید علم و کارآفرینی، دوره های آموزشی حوزه های علوم طبیعی و مهندسی جهت ایجاد مشاغل صنعتی در کنار ویژه برنامه های بازدید عمومی در دستور کار قرار گرفته است.
با تکمیل تیم علمی و افزایش رایزنی ها به عنوان شخصیت حقوقی در قالب سازمان مردم نهاد کار تشکیلاتی گروهی، عضوگیری و راه اندازی مجموعه های علمی در استان فارس و دانشگاه ها موجب اخذ حمایتهای استانی و شناساندن لارستان و نخبگان شهر در استان و کشور گردید. با وجود دشواری های کار تشکیلاتی اما تمرین کار گروهی و حفظ انسجام و تحمل اختلافات و هدف گذاری نهایی برای ساخت و تجهیز رصدخانه عاملی بود تا ثبات در کار و موفقیت حاصل شود که تنها در قالب یک سازمان مردم نهاد میسر شد. تا جائیکه این موسسه به عنوان یکی از چهار انجمن ثبت شده در انجمن بین المللی نجوم در جهان به مرکزیت رصدخانه لارستان شناخته می شود و پروژه های همکاری با این انجمن به صورت ماهیانه پیشنهاد می گردد. حضور در نمایشگاه بین المللی، انتخاب به عنوان برترین موسسه در استان در بین بیش از سیصد موسسه ثبت شده می تواند دال بر این موفقیت باشد.
ذکر موارد فوق نشان از نقش ویژه سازمانهای مردم نهاد در پیشرفت یک منطقه است. سازمانهای مردم نهاد در سراسر جهان و به خصوص کشورهای توسعه یافته در حکم دولت در سایه و دارای قدرتی معادل یا حتی بالاتر از دولت می باشند. تا جائیکه NGO های ضد جنگ، محیط زیست، و بسیاری دیگر از موسسات فرا ملیتی فعالیت می کنند و مانع از بسیاری جنگ ها و عملکرد مخرب دولتها شده اند و اصطلاحا شکل دهنده “افکار عمومی” در جهان می باشند. اما از مزیتهای این نوع سازمانها در ایران می توان به اخذ حمایت های دولتی، پذیرش شخصیت حقوقی، امکان ثبت شکایات به عنوان مدعی العموم، معافیت از مالیات، دارا بودن نقش نمایندگی یک قشر خاص از جامعه، امکان انتشار بیانیه، برگزاری جلسات خصوصی با مسئولین در هر زمان ممکن، و بسیاری مزایای دیگر اشاره کرد.
با نگاهی به عملکرد ده ساله سازمان های مردم نهاد در سراسر کشور به راحتی می توان نقش موثر آنها در توسعه شهر و کشور را رصد کرد. در سیل اخیر شیراز همین سازمانها وارد عمل شدند و در کوتاه ترین زمان بحران مرتفع شد. در موضوع سیل لرستان و خوزستان و حفظ محیط زیست و خاموشی آتش های مراتع کشور نیز همین گونه بوده است. هرچند عمر بسیاری از موسسات از یکی دو سال فراتر نمی رود اما دستاوردهای منبعث از هم افزایی گروهی آنها فراتر از حد انتظار بوده است.
در تمام گروه های مجازی که در حوزه توسعه و رفع مشکلات لارستان قدم بر می دارند همواره این سوال ایجاد میشود که راهکار پیگیری مباحث چگونه می تواند انجام شود. در جواب باید گفت تنها راه مستمر و قطعی که دستاوردهای مقطعی را به دستاوردهای بلندمدت و راهبردی بدل کند ایجاد موسسات مردم نهاد است.
البته نباید از نقش دولت در حمایت از جایگاه این اقشار غافل شد کما اینکه در کشورهای توسعه یافته این جایگاه کاملا جا افتاده و در قوانین ملی و بین المللی جایگاه خود را یافته است. در این دولت طی شش سال اخیر نیز همین روند حمایتی وجود داشته اما نه لزوما به صورت مالی، بلکه شخصیت دادن به این سازمان ها مد نظر است.
ورود منتخبان و کارآفرینان سراسر کشور همزمان با افتتاح رصدخانه در لارستان توسط موسسه بیکران هستی به تنهایی دستاوردهای بسیاری داشته که کمترین آنها ایجاد مرکز کارآفرینی و گردشگری جوانان در لارستان و مرکز خیرین حوزه جوانان در لار بوده است. کاری که با بودجه وزارتخانه انجام شد و برای هر مصوبه بودجه ای مجزا و بصورت سالیانه در نظر گرفته می شود. افزایش قدرت چانه زنی با مدیران استانی و ملی درصورت اتخاذ این روش بسیار آسان تر و پشتوانه قوی تری خواهد داشت.
از مزایای دیگر ثبت سمن ها این است که در حوزه جوانان دوره های آموزشی رایگان بر اساس نیازسنجی در مراکز استان انجام می گیرد، ارتباط میان گروه های مردمی در اقصی نقاط کشور به صورت شبکه ای برقرار می شود و هم افزایی بسیار پر ثمری حاصل می گردد. ایجاد نگاه دغدغه مند در جوانان، تربیت مدیران با ظرفیت استفاده از ظرفیت های کار گروهی، شناسایی و جذب نخبگان و نخبه پروری از برکات تاسیس سمن هاست.
تنها در همین موسسه علمی به ثبت رسیده در لارستان، بیش از پنج دستاورد کشوری طی ده سال اخیر به چشم می خورد. جالب اینجاست که با محوریت لارستان در سه شهرستان دیگر استان، اعضا مشغول به فعالیت هستند که مستندات برخی از آنها در رصدخانه موجود است.
اما ثبت رسمی این موسسات بسیار زمانبر و طاقت فرساست. ایجاد یک هیات موسس، ایجاد مجمع عمومی در فرمانداری و برگزاری انتخابات، ثبت در اداره ثبت اسناد به صورت اینترنتی و ارسال مدارک طی چند نوبت، ایجاد اصلاحات لازم، ایجاد حساب و در نهایت ثبت و گزارش کار، فرآیندی است که از چهار ماه تا بیش از یکسال به طول می انجامد، اما لازم و ضروری است. علت عدم تمایل گروه ها به ثبت نیز همین موضوع است. به علاوه اینکه نیازمند کلیه مدارک فردی اعضای هیات مدیره و موسس است. عدم ثبت سمن ها باعث عقب ماندگی و ضعف عملکرد آنها در بسیاری از مسائل شهری خواهد شد.
به دلیل نیاز شهرستان به مشاوره های شغلی جوانان و ایجاد کارآفرینی تصمیم مهمی در سال ۹۱ اخذ شد تا مجموعه موسسه و رصدخانه به این حوزه نیز ورود نموده و این مقوله در اساسنامه جدید گنجانده شد که برکات خوبی به همراه داشته است.
خلأ نبود برخی تخصص ها و نیاز به ایجاد موسساتی خصوصا در زمینه های حفظ میراث فرهنگی، توسعه راهبردی زیرساختهای صنعتی، هدایت مجمع خیرین به مسائل ضروری تر، مبلمان شهری، و حوزه سلامت بسیار به چشم می خورد.
بنابراین موسسه مردم نهاد بیکران هستی (با موضوع علمی پژوهشی در استان فارس) و موسسه پژوهشگران بیکران هستی (هیات امنای رصدخانه لارستان) آمادگی خود را جهت مساعدت برای ثبت این موسسات با رویکردهایی که لارستان بیش از همه به آنها نیازمند است و موجب ورود جوانان دغدغه مند به این مسائل می شود اعلام می دارد. با تشکیل این نهادها مطالبه گری و رصد عملکرد مدیران بیش از پیش در تیر رس است و برخی کارمندان را با تزریق ایده وادار به حرکت می کند. در عمل انسجام و حلقه ارتباطی عمیقی نیز میان ارگانها بواسطه عملکرد موسسات مردم نهاد ایجاد می شود، چون بر خلاف قوانین دست و پا گیر ارگانهای دولتی، فضای باز و محدوده وسیع عملکرد سمن ها می تواند دموکراسی اداری را دور بزند و در کوتاه مدت عملکرد بهینه ای برای رسیدن به اهداف بلند مدت منطقه لارستان ارائه دهد.
محسن منتظری
دبیر موسسه بیکران هستی