چرا فصل ها تغییر می کنند؟
2021/10/17
اول از همه باید فصل را تعریف کنیم و اینکه بدانیم چند فصل در سال وجود دارد.یک فصل دوره ای از سال است که با شرایط خاص آب و هوایی ، الگوی دما و مقدار ساعات روز مشخص می شود. تعداد فصول بستگی به موقعیت جغرافیایی منطقه شما دارد. در مناطق معتدل و دور از قطب های زمین به طور کلی چهار فصل شناخته می شود: بهار ، تابستان ، پاییز و زمستان.برخی از تقویم های جنوب آسیا به جای چهار فصل از شش فصل استفاده می کنند. به عنوان مثال ، تقویم هندو فصول زیر را دارد: Vasanta (بهار) ، Greeshma (تابستان) ، Varsha (موسمی) ، Sharad (پاییز) ، Hemanta (اوایل زمستان) و Shishira (اواخر زمستان). بسیاری از مناطق گرمسیری فقط دو فصل دارند: فصل بارندگی و فصل خشک.
برای تعیین تاریخ فصول دو روش اصلی وجود دارد: هواشناسی و نجومی.از منظر هواشناسی ، هر فصل شامل سه ماه است و در اولین روز از یک دوره سه ماهه شروع می شود. بنابراین ، برای نیمکره شمالی ، بهار در ۱ فروردین ، تابستان در ۱ تیر ، پاییز در ۱ مهر و زمستان در ۱ دی آغاز می شود. و اما از دید نجومی ، هر فصل یا در نقطه ی انقلابین (زمانی که خورشید به جنوبی ترین یا شمال ترین نقطه آسمان می رسد) یا در اعتدالین (عبور خورشید از خط استوا، تلاقی مدار دائره البروج و استوای سماوی) آغاز می شود. در نیمکره شمالی ، بهار نجومی با اعتدال ماه فروردین ، تابستان – با انقلاب تیر ، پاییز – با اعتدال در مهر و زمستان – با انقلاب دی در ارتباط است. به دلیل وجود سالهای کبیسه ، تاریخ اعتدال و انقلاب می تواند یک یا دو روز تغییر کند.
بسیاری از مردم تصور می کنند که به دلیل بیضوی بودن مدار گردش زمین ،سیاره ی ما ، فصل ها تغییر می کنند و وقتی زمین به خورشید نزدیکتر است ، هوا گرمتر می شود و وقتی دورتر می شود ، دما پایین می آید. این استدلال درستی نیست البته بی ربط هم نیست اما دلیل اصلی تغییرات فصول ، شیب محور زمین است که در نجوم به عنوان ” انحراف محوری ” نیز شناخته می شود. محور زمین خطی فرضی است که از وسط زمین و قطب شمال و قطب جنوب می گذرد . زمین حول این محور می چرخد و علت بوجود امدن شب و روز همین چرخشش وضعی زمین است. محور چرخش سیاره ما با زاویه حدود ۲۳٫۵ درجه نسبت به صفحه دایره البروج کج می باشد. به احتمال زیاد ، این شیب در اثر برخورد با یک سیاره دیگر به اندازه مریخ ایجاد شده است. اگرچه انحراف محوری زمین در طول سال تغییر نمی کند ، اما با چرخش زمین به دور خورشید ، جهت زمین نسبت به خورشید به طور مداوم تغییر می کند . بنابراین ، هنگامی که یکی از نیم کره های زمین ،به عنوان مثال نیمکره شمالی به سمت خورشید باشد ، ساعات بیشتری از روز روشن است و ما بهار و تابستان را تجربه می کنیم.اما وقتی زمین از خورشید دور شود ، سردتر می شود و ما در فصل پاییز و زمستان قرار داریم.
فصول نیمکره جنوبی بر خلاف فصول نیمکره شمالی هستند. وقتی در کشور ما زمستان است ، در آمریکای جنوبی تابستان است. و هنگامی که فصل بهار به اروپا می رسد ، پاییز در استرالیا آغاز می شود. پس همانطور که اکنون فهمیدید ، نیمکره شمالی و جنوبی در دوره های مختلف سال به سمت خورشید متمایل می شوند.
و اما به نظر شما سایر سیارات هم فصلی دارند؟هر سیاره ای در منظومه شمسی دارای فصول است زیرا محورهای چرخشی هر هشت سیاره کج می باشد. با این حال ، فصول دیگر سیارات کاملاً متفاوت از فصول زمین هستند.اورانوس را مثال می زنیم -سیاره ی غلتان- این سیاره نزدیک به ۹۸ درجه کج شده است ، بنابراین محور چرخشی آن تقریباً با صفحه مداری آن موازی است. علاوه بر این ، این سیاره برای یک دور گردش کامل بدور خورشید ۸۴ سال زمینی نیاز دارد. در نتیجه ، غول یخی منظومه شمسی فصول ۲۱ ساله دارد. و در فصل زمستان، قسمت زمستانی سیاره ۲۱ سال خورشید را نمی بیند.بقیه سیارات نیز از شرایط عجیب و غریبی در همین حد برخوردار هستند: به عنوان مثال ، فصل های ناهید کوتاه تر از روزهای آن است و در عطارد ، حتی نمی توانید تشخیص دهید که چه زمانی یک فصل به پایان می رسد و فصل دیگر آغاز می شود. اکنون می دانید که چرا ما فصل های مختلفی را روی زمین تجربه می کنیم.
فاطمه فخرایی فرد ، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان
