رصد بزرگترین سیاره ی کوتوله ، سرس
2021/11/28
سرس اولین سیارکی بود که در سال ۱۸۰۱ کشف شد. به عنوان بزرگترین جرم در کمربند سیارکی، تنها سیارکی است که گرانش کافی برای داشتن شکل گرد دارد. در سال ۲۰۰۶، ستاره شناسان سرس را به عنوان یک سیاره کوتوله طبقه بندی کردند. اکنون تنها سیاره کوتوله در کمربند سیارکی بین مریخ و مشتری ، سرس است . سرس در ۲۷ نوامبر ۲۰۲۱ (۶ اذر ۱۴۰۰ ) در موقعیت مقابله قرار خواهد گرفت. در این زمان در مقابل خورشید در آسمان ما قرار می گیرد، همزمان با غروب خورشید طلوع می کند و با طلوع خورشید غروب می کند.پس این شب ها بهترین زمان برای مشاهده آن است، زیرا نزدیک‌ترین فاصله به ما را دارد و در درخشان‌ترین حالت است.
فضاپیمای داون در سرس
سرس حدود ۶۰۰ مایل (۱۰۰۰ کیلومتر) عرض دارد – تقریباً ۱/۴ اندازه قمر ما – این سیارک سوژه ی فضاپیمای داون ( Dawn ) بود. داون در سال ۲۰۱۵ به سرس رسید. فضاپیما هنگام نزدیک شدن به سرس، زمانی که شروع به گرفتن تصاویری از نقاط روشن در سطح سیاره کوتوله کرد، غوغا کرد. مردم به شوخی می گفتند که این نقاط شبیه چراغ های موجودات بیگانه است. اما معلوم شد که آنها رسوبات نمکی از آب شور داخل سیاره هستند. داون همچنین کوهی به ارتفاع ۴۰۰۰ متر به نام آهونا (Ahuna Mons )پیدا کرد.
رصد سرس در مقابله
اگر تلسکوپ یا دوربین دوچشمی خوبی دارید، اکنون وقت آن است که تماشای سرس را شروع کنید. توجه داشته باشید که نام سیارک به معنای ستاره مانند است. سرس از زمین مانند یک ستاره به نظر می رسد. اما از آنجایی که به ما بسیار نزدیک است، می توان دید که هر شب در بین ستاره ها حرکت می کند و ثابت نیست. برای دیدن سرس به مکانی زیر آسمان تاریک بروید. روشنایی اجرام نجومی با چیزی به نام قدر اندازه گیری می شود که اعداد کمتر نشان دهنده اجرام درخشان تر است. از مکانی عاری از آلودگی نوری، می‌توانید اجرام را تا حدود قدر ۶ مشاهده کنید. در اوایل نوامبر (اواسط ابان)، ماه نزدیک به فاز جدید است و فرصت بهتری را برای تشخیص این جرم کم‌نور فراهم می‌کند. قدر سرس در اوایل نوامبر تقریباً ۷٫۶ است و در اواخر نوامبر (اواسط اذر) به درخشان ترین حالت خود (قدر ۷) خواهد رسید. سرس در تمام این مدت در صورت فلکی ثور قابل رصد است.
سرس در نزدیکی آلدبران
در این شب ها می توانیم از ستاره ی الدبران برای یافتن سرس کمک بگیریم. آلدبران درخشان ترین ستاره صورت فلکی ثور است و این سیاره کوتوله در تمام ماه در بین ستارگان این صورت فلکی حرکت می کند.
چرا سرس کم نور است
سرس در فاصله ای دورتر از زمین به دور خورشید می چرخد. میانگین فاصله آن از خورشید حدود ۲٫۷۷ برابر زمین ( ۲٫۷۷ واحد نجومی )است. و بنابراین روشنایی سرس در طول سال از دید ما زیاد متفاوت نیست. از آنجایی که کوچک، دور و کم نور است، حداقل به دوربین دوچشمی برای تشخیص نیاز دارد و حتی با ابزار رصدی فقط به عنوان یک نقطه نورانی ،مانند یک ستاره ظاهر می شود.سرس از نظر بازتابش نور ضعیف است. اجرام معیار اندازه‌گیری بازتابشی به نام albedo (درصد بازتاب نور ) دارند که عددی بین ۰ تا ۱ برای سیاه یا سفید بودن آنها است. برف یا یخ تازه که بسیار منعکس کننده است ،می تواند آلبدوی ۰٫۸ یا ۰٫۹ داشته باشد. سیاره همسایه ما -زهره – برای ما بسیار روشن به نظر می رسد زیرا پوشش ابر ضخیم آن نور خورشید را بسیار منعکس می کند. زهره دارای آلبدوی ۰٫۶۵ است. از طرف دیگر، اجرام با آلبدو پایین میزان بیشتری از نور خورشید را جذب می کنند و کاملا تاریک هستند. زغال چوب و آسفالت تازه هر دو امتیاز ۰٫۰۴ را برای آلبدوی خود دارند. آلبدوی سرس ۰٫۰۷ است. سرس ممکن است درخشان‌ترین سیاره کوتوله باشد که از زمین دیده می‌شود، اما فقط به این دلیل که در کمربند سیارک‌ها، منطقه ی بقایای منظومه شمسی بین مریخ و مشتری قرار دارد. آلبدوی پلوتون ۰٫۳۰ و اریس ۰٫۸۶ است که یکی از بیشترین آلبدوهای منظومه شمسی است. سرس حدود سه برابر دورتر از خورشید ،نسبت به زمین، است. آن را با پلوتو مقایسه کنید که ۴۰ برابر دورتر از خورشید نسبت به زمین است. و اریس ۶۸ برابر دورتر از خورشید است.
فاطمه فخرایی فرد ، تیم علمی رصدخانه لارستان
