موسسه بیکران هستی، رصدخانه لارستان و باشگاه نجوم جنوب کشور

برای اولین بار یک فضاپیما از اتمسفر بیرونی خورشید عبور می کند و آژانس فضایی ایالات متحده (ناسا) ان را یک لحظه ی تاریخی می نامد.این دستاورد مهم توسط کاوشگر خورشیدی پارکر به دست آمد که برای مدت زمان کوتاهی در فضایی در اطراف ستاره ما که دانشمندان آن را تاج خورشیدی می نامند فرو رفت.در واقع پارکر در ماه آوریل تصاویری از بیرونی ترین لایه ی خورشید ارسال کرد، اما بعد از تجزیه و تحلیل و تایید داده ها ، در ۱۴دسامبر در یک کنفرانس مطبوعاتی در نشست پاییز اتحادیه ژئوفیزیک امریکا در نیواورلئان اعلام شد.

نیکولا فاکس، مدیر واحد هلیوفیزیک ناسا گفت :همانطور که فرود روی ماه به دانشمندان اجازه داد تا چگونگی شکل‌گیری آن را بررسیکنند، لمس خورشید هم گام بزرگی برای بشریت است تا به ما کمک کند اطلاعات مهمی درباره نزدیک‌ترین ستاره به زمین و تأثیر آن برمنظومه شمسی استخراج کنیم.

کاوشگر خورشیدی پارکر یکی از جسورانه‌ترین مأموریت‌هایی است که تا کنون توسط آژانس انجام شده است.سه سال پیش ,سال ۲۰۱۸، این ماموریت راه اندازی شد و هدف آن  گذرهای مکرر و هر چه نزدیکتر به خورشید برای کشف اسرار نزدیکترین ستاره به ماست.

فضاپیما ی پارکر با سرعتی بیش از ۵۰۰۰۰۰ کیلومتر در ساعت حرکت می کند.  اختلاف دمای سطح و اتمسفر خورشید، بسیار زیاد است. دمای سطح قابل مشاهده‌ی خورشید که به آن فتوسفر یا نورسپهر می‌گویند به ۵۵۰۰ درجه‌ی سلسیوس (۱۰۰۰۰ درجه‌ی فارنهایت) می‌رسد؛ اما اتمسفر خارجی این ستاره یا همان تاج خورشیدی (کرونا)، به مراتب داغ‌تر است و دمای آن به چندین میلیون کلوین می‌رسد. در این ماموریت استراتژی این است که سریع وارد شوید و سریع خارج شوید! پارکر در طی چند ساعت چندبار به داخل وخارج جو بیرونی خورشید پرواز کرد البته به کمک سپرهای حرارتی فوق مقاوم و ضخیم که دمای داخل فضاپیما را در حد ۳۰ درجه سانتی گراد نگه می دارند.

در ۲۸ آوریل امسال، پارکر از مرز بحرانی “آلف ون” که بیرونی ترین قسمت تاج خورشیدی ست عبور کرد.در این نقطه مواد خورشیدی که معمولاً توسط گرانش و نیروهای مغناطیسی به خورشید متصل هستند، آزاد می شوند و در فضای بیرون پخش می شوند.پارکر با این مرز که در حدود ۱۳ میلیون کیلومتر بالاتر از سطح مرئی یا فتوسفر خورشید است مواجه شد و از ان عبور کرد.به گفته استوارت بیل از دانشگاه کالیفرنیا، برکلی، داده‌های کاوشگر نشان می‌دهد که در واقع سه بار در طول پنج ساعت از بالا و زیرمرز عبور کرده است. وی عنوان کرد : “ما شاهد تغییر کامل شرایط بودیم. در داخل تاج، میدان مغناطیسی خورشید خیلی قوی‌تر است و جنبش ذرات را کنترل می‌کند. بنابراین کاوشگر ما در احاطه موادی قرار گرفته بود که به معنای واقعی کلمه با خورشید در ارتباط بودند.”

محققان مجذوب کرونای خورشید و بدنبال یافتن پاسخ برای برخی فرآیندهای عجیب که در این ناحیه اتفاق می افتد، هستند.به عنوان مثال افزایش دمای شدید از سطح تا تاج !دمای خورشید در فتوسفر آن تقریباً ۶۰۰۰ درجه سانتیگراد است، اما در داخل تاج می تواند به یک میلیون درجه یا بیشتر هم برسد.همچنین در این منطقه جریان بیرونی ذرات باردار – الکترون‌ها، پروتون‌ها و یون‌های سنگین – ناگهان به شکل یک طوفان خورشیدی شتاب می‌گیرند. این ذرات به سمت فضای بین سیاره ای حرکت می کنند و تا ورای مدار زمین پیش می روند.که البته برای اجرام منظومه شمسی مخرب هم هستند. میدان مغناطیسی زمین این جریان را به اطراف هدایت می کند و مانند سپر مانع از رسیدن اسیب به حیات می شود.

نور رئوافی از آزمایشگاه فیزیک کاربردی جان هاپکینز توضیح داد: “مشکل این است که اثر انگشت فرآیندهای فیزیکی که باعث ایجادباد خورشیدی می‌شود، با سفری که ذرات از تاج خورشیدی به زمین و فراتر از آن انجام می‌دهد، پاک می‌شود”. پارکر در این منطقه مرموز پرواز می کند تا به ما بگوید در آنجا چه خبر است.

تیم علمی پارکر با ورود کاوشگر به عمق تاج در پروازهای آینده ، داده های بسیار بیشتری را جمع آوری خواهد کرد. کاوشگر درمقصد نهایی اش باید در سال ۲۰۲۵ به فاصله ی ۷ میلیون کیلومتری از فوتوسفر برسد.داده های پارکر و رصدخانه های خورشیدی ،ارتباط مستقیمی با همه ساکنان روی زمین دارند و در جهت حفظ حیات روی زمین و اسیبهای احتمالی بررسی می شوند. فوران های شدید خورشید می تواند میدان مغناطیسی سیاره ما را تحت تأثیر قرار دهد. طی این فرآیند و فعالیت های شدید خورشیدی ارتباطات روی زمین ممکن است مختل شود، ماهواره ها آفلاین شوند و شبکه های برق در برابر نوسانات الکتریکی آسیب پذیر باشند.دانشمندان سعی می‌کنند این “طوفان‌ها” را پیش‌بینی کنند و پارکر اطلاعات جدید و ارزشمندی را برای کمک به آن‌ها در این زمینه وشناخت تاج خورشیدی ارائه می دهد.

طبق گفته ی نیکلا فاکس ،کاوشگر خورشیدی پارکر می‌خواهد به سوالاتی درباره ساختار فیزیکی خورشید پاسخ دهد که بیش از ششدهه است که ذهن دانشمندان را به خود مشغول کرده. این کاوشگر که مجهز به پیشرفته‌ترین فناوری‌هاست، می‌تواند بسیاری از اسرارخورشید، از جمله اینکه چرا تاج خورشید بسیار گرم‌تر از سطح آن است را حل کند.