گردشگری فضایی
2021/11/14
گردشگری فضایی چیست؟
گردشگری فضایی سفر فضایی انسان به قصد تفریح و گذراندن اوقات فراغت است. که انواع مختلفی دارد : گردشگری فضایی مداری، زیرمداری و سفر به ماه .با این حال، تعاریف گسترده تری هم برای توریسم فضایی وجود دارد. گردشگری فضایی یک فعالیت تجاری مرتبط با فضا است که شامل رفتن به فضا به عنوان گردشگر، تماشای پرتاب موشک، تماشای ستارگان یا سفر به یک مقصد خاص در فضا است.
تاریخچه مختصر توریسم فضایی
اولین توریست فضایی دنیس تیتو، مولتی میلیونر آمریکایی بود که در آوریل ۲۰۰۱ نزدیک به هشت روز را در ایستگاه فضایی بین المللی گذراند. این سفر برای او ۲۰ میلیون دلار هزینه داشت و تیتو را به اولین شخصی تبدیل کرد که بلیط سفر فضایی خود را خریداری کرد. طی هشت سال بعد، شش توریست دیگر با عنوان گردشگران فضایی به ایستگاه فضایی بین‌المللی رفتند.از آنجایی که گردشگری فضایی به یک صنعت تبدیل شد، ده‌ها شرکت به هدف سرمایه‌گذاری بر روی خط مسافربری به فضا، از جمله بلو اُرجین ( Blue Origin ) در سال ۲۰۰۰ و ویرجین گلکتیک (Virgin Galactic) در سال ۲۰۰۴ شروع به کار کردند. البته در ابتدا فعالیت انها فقط محدود به سفر به ایستگاه بین‌المللی فضایی واقع در مداری به ارتفاع متوسط ۴۰۰ کیلومتر از سطح زمین بود. با این حال، با گذشت زمان و ابراز علاقه مندی افراد بیشتر از این صنعت، همه چیز تغییر کرد. اکنون مقاصد و شرکت های مختلفی برای سفر به فضا وجود دارد.
شرکت های گردشگری فضایی
اکنون شش شرکت بزرگ فضایی وجود دارد که در حال ترتیب دادن یا برنامه ریزی برای پروازهای توریستی به فضا هستند:
ویرجین گلکتیک ( Virgin Galactic )؛
بلو ارجین ( Blue Origin) ؛
SpaceX;
بوئینگ ( Boeing ) ؛
Axiom Space;
Space Perspective.
در حالی که دو مورد اول بر روی پروازهای زیرمداری متمرکز هستند، Axiom و Boeing در حال کار بر روی ماموریت های مداری هستند. اسپیس ایکس به نوبه خود سفر به ماه را در آینده در اولویت قرار داده است. در حال حاضر، شرکت ایلان ماسک از فضاپیمای Crew Dragon برای نقل و انتقال مسافران فضا و تجهیزات به ایستگاه فضایی و بازگشت به زمین استفاده می کند.ماموریت Inspiration4 اسپیس ایکس به عنوان نخستین پرتاب مداری خصوصی انجام شد. ۴ مسافر این پرتاب تا پیش از این تجربه حضور در فضا نداشته‌اند.شرکت اسپیس پرسپکتیو در حال توسعه یک سیستم متفاوت مبتنی بر بالون برای حمل مشتریان به استراتوسفر است و قصد دارد پروازهای تجاری خود را در سال ۲۰۲۴ آغاز کند.
پروازهای فضایی مداری و زیر مداری
پروازهای مداری و زیر مداری بسیار متفاوت هستند. پرواز مداری به معنای ماندن در مدار زمین است. به عبارت دیگر، گردش به دور سیاره به طور مداوم با سرعت بسیار بالا برای عدم سقوط به زمین. چنین سفری چندین روز، حتی یک هفته یا بیشتر طول می کشد. یک پرواز زیر مداری به نوبه خود بیشتر شبیه یک پرش فضایی است – شما می پرید، یک مسیر قوسی بزرگ را طی می کنید و در نهایت به زمین بازمی‌گردید و هرگز وارد مدار نمی شوید. مدت زمان پرواز، در این مورد، از ۲ تا ۳ ساعت متغیر است. در واقع پرواز زیر مداری به آن دسته از پروازهای فضایی گفته می شود که در آنها با آنکه سفینه فضایی (یا موشک) به فضای بیرونی می‌رسد، اما مسیر پرواز آن با ورود دوباره به جو یا آن سطح گرانشی (مثلاً سطح زمین) که از آن پرتاب شده، متمایل می‌شود به طوری‌که آن موشک یا جسمِ در حال پرواز یک دور مداریِ کامل را نمی پیماید.
برای مثال: یک پرواز فضایی شما را به ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری از زمین می برد. برای ورود به مدار – انجام یک پرواز مداری – باید سرعتی در حدود ۲۸۰۰۰ کیلومتر بر ساعت (۱۷۴۰۰ مایل بر ساعت) یا بیشتر داشته باشید. اما برای رسیدن به یک ارتفاع مشخص و برگشت به زمین – در یک پرواز زیر مداری – باید با سرعت ۶۰۰۰ کیلومتر بر ساعت (۳۷۰۰ مایل بر ساعت) پرواز کنید. قطعا این پرواز انرژی و سوخت کمتری مصرف می کند. بنابراین، هزینه کمتری دارد.
هزینه رفتن یک نفر به فضا چقدر است؟
Virgin Galactic: ۲۵۰۰۰۰ دلار برای پرواز ۲ ساعته زیر مداری در ارتفاع ۸۰ کیلومتری.
Blue Origin: تقریباً ۳۰۰۰۰۰ دلار برای ۱۲ دقیقه پرواز زیر مداری در ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری.
Axiom Space: ۵۵ میلیون دلار برای یک پرواز مداری ۱۰ روزه.
Space Perspective: 125000 دلار برای یک پرواز ۶ ساعته تا لبه فضا (۳۲ کیلومتر بالاتر از زمین).
هدفتان از سفر فضایی چیست؟
دقیقا چه انتظاری از سفر به فضا دارید؟ قطعا تجربه ی این سفر بسیار خاص و هیجان انگیز است .شما می توانید علاوه بر دیدن چشم اندازی منحصر به فرد از زمین، در طول چنین سفری تجربه های دیگری هم داشته باشید: بی وزنی. به خاطر داشته باشید که در طول یک پرواز زیر مداری فقط چند دقیقه در حالت بی وزنی خواهید بود، اما همین لحظه ی کوتاه هم واقعاً جذاب خواهد بود. البته ممکن است این تجربه مشکلاتی هم به همراه داشته باشد مثلا مشکل “فضازده ” شدن .علائم این بیماری فضایی شامل تعریق سرد، بی حالی، بی اشتهایی، حالت تهوع، خستگی و استفراغ است. حتی فضانوردان باتجربه نیز از آن مصون نیستند! نیروی G (9.8) شتابی است که ما در اثر نیروی گرانش روی زمین احساس می کنیم. نیروی g در حین پرتاب موشک حدود ۳ است. بی وزنی از یک سو روی حس تعادل اثر می‌گذارد و از سوی دیگر کمبود گرانش باعث می شود گلبولهای قرمز خون فضانوردان کاهش پیدا کند و آنها به سرعت خسته شوند. ضعیف‌بودن نیروی جاذبه حتی می تواند قد فضانوردان را تا چند سانتیمتر بلندتر و ماهیچه هایشان را ضعیف کند.
آیا می توانم توریست فضایی شوم؟
در حال حاضر، مهم ترین مانع برای گردشگری فضایی هزینه است. اما سفر هوایی نیز زمانی گران بود. البته استارت سفرهای فضایی چندان خوشایند هم نخواهد بود!پرتاب موشک به طور کلی برای محیط زیست مضر است. در حین سوختن سوخت موشک ،موتورها، گازهای مضر و ذرات دوده (که به عنوان کربن سیاه شناخته می‌شود) را در اتمسفر فوقانی آزاد می‌کنند که منجر به تخریب لایه ازن می‌شود. دوده منتشر شده توسط ۱۰۰۰ پرواز گردشگری فضایی می تواند قطب جنوب را نزدیک به ۱ درجه سانتی گراد گرم کند!
البته، همه شرکت های فضایی از کربن سیاه برای سوخت استفاده نمی کنند. موشک نیو شپرد شرکت بلو اوریجین دارای موتوری با سوخت هیدروژن مایع است: هیدروژن کربن ساطع نمی کند، بلکه در هنگام سوختن به بخار آب تبدیل می شود.
فاطمه فخرایی فرد ، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان
