رویدادهای نجومی هفتگی (۲۷ اذر تا ۳ دی )

2021/12/17

شنبه ۲۷ اذر

 

ماه در اوج زمینی و اوج خورشیدی (غیر قابل رصد )

شنبه شب ماه به دورترین نقطه در طول مدار خود به دور زمین می رسد و کمی کوچکتر از زمان های دیگر به نظر می رسد.فاصله ماه از زمین متفاوت است زیرا مدار آن کاملاً دایره ای نیست .در حالی که یگانه قمر زمین هر ماه این مسیر بیضوی را به دور زمین طی می کند، فاصله آن ۱۴ درصد، بین ۳۵۶۵۰۰ کیلومتر در حضیض (نزدیک ترین نزدیک به زمین) و ۴۰۶۷۰۰ کیلومتر در اوج (دورترین فاصله از زمین) تغییر می کند.اندازه زاویه ای آن نیز ، بین ۲۹٫۴ دقیقه قوسی و ۳۳٫۵ دقیقه قوسی تغییر می کند، همچنین میزان روشنایی ماه هم در اوج و حضیض متفاوت است ،اگرچه تشخیص آن دشوار است زیرا فازهای ماه همزمان در حال تغییر هستند.اگرچه اندازه زاویه‌ای ماه فقط در اوج و حضیض، در واقعیت، فقط به مقدار بسیار کمی تغییر می‌کند، اما زمانی که ماه را در افق تماشا می کنیم ، بسیار بزرگ‌تر از اندازه واقعی به نظر می‌رسد. در واقع خطای دید باعث می شود ماه در افق بزرگتر دیده شود و توهم ماه نامیده می شود . به کمک عکاسی می توان نشان می دهد که ماه دقیقاً به همان اندازه است، صرف نظر از اینکه در افق ظاهر شود یا مستقیماً بالای سر.در موقعیت اوج، ماه تا فاصله ۴۰۶۰۰۰ کیلومتری از زمین عقب نشینی می کند و با قطر زاویه ای ۲۹٫۳۹ دقیقه قوسی در اسمان ظاهر می شود. همچنین در این شب ماه در فاصله ۰٫۹۸۶۷ واحد نجومی از خورشید قرار خواهد گرفت که نقطه ی اوج خورشیدی ست. معمولا این پدیده همزمان با ماه کامل رخ می دهد. زمان طلوع و غروب ماه به ترتیب ۱۶:۲۴ و ۰۶:۴۵ در موقعیت صورت فلکی ثور است.

 

میکرو ماه کامل (رصد با چشم)

در این شب ماه به فاز کامل خواهد رسید و حوالی غروب خورشید طلوع می کند و هنگام طلوع خورشید غروب می کند. پس کل شب در اسمان قابل رصد است. در فرهنگ بومی امریکایی ماه کامل دسامبر ، ماه سرد نامیده می شود. نام هر ماه کامل نشان دهنده ویژگی های زمانی است که در آن رخ می دهد. ماه سرد ،گویای شرایط آب و هوایی سخت ماه دسامبر است که درجه حرارت به طور قابل توجهی کاهش می یابد. البته ماه انقلاب یا ماه شب های طولانی هم نامیده می شود. زیرا تنها چند روز قبل از انقلاب زمستانی رخ می دهد.و از آنجایی که انقلاب زمستانی برای کسانی که در نیمکره شمالی هستند کوتاه ترین روزها و طولانی ترین شب ها را به ارمغان می آورد، این ماه کامل گاهی اوقات ماه شب طولانی هم نامیده می شود. البته زمان دقیق قرار گرفتن ماه در فاز بدر روز یکشنبه ساعت ۸:۰۵ صبح است. پس نزدیکترین ماه قابل رویت به ماه بدر، صبح یکشنبه ساعت ۰۶:۴۵ قبل غروب است.

 

یکشنبه ۲۸ اذر

 

اوج بارش شهابی شیر کوچک دسامبر (رصد با چشم)

این بارش شهابی از ۱۴ اذر تا ۱۵ بهمن فعال خواهد بود و اوج ان حدود ۲۸ اذر است.کانون بارش در صورت فلکی شیر کوچک از ساعت ۲۱:۳۳  تا سپیده دم  حوالی ساعت ۰۶:۱۱ ،در اسمان حضور دارد که البته حدود ساعت ۰۵:۰۰ به اوج خود در اسمان می رسد. پس قبل از روشن شدن اسمان و طلوع خورشید بهترین زمان برای رصد شهابواره هاست. ZHR این بارش ۵ است که البته در این شب با توجه به حضور ماه تقریبا کامل در اسمان ، انتظار می رود در ساعات اوج بارش تا ۴ شهاب در ساعت را بتوانید مشاهده کنید. عامل بوجود اورنده ی این بارش ضعیف ناشناخته است.

 

سه شنبه ۳۰ اذر

 

خورشید در انقلاب زمستانی (غیر قابل رصد)

ساعت  ۱۹:۲۳  سه شنبه ۳۰ اذرماه خورشید از نقطه ی انقلاب زمستانی عبور می کند. در این زمان خورشید در حرکت ظاهری اش از میان صورت های فلکی دایره البروجی به جنوبی ترین نقطه خود در آسمان، در صورت فلکی جدی با انحراف ۲۳٫۵ درجه جنوبی می رسد. اولین روز زمستان در نیمکره شمالی بعد از رسیدن به انقلاب زمستانی شروع می شود. بلعکس در نیمکره جنوبی، خورشید بیش از هر روز دیگر از سال در اسمان حضور دارد و ستاره شناسان این روز را اولین روز تابستان تعریف می کنند. روز سه شنبه خورشید ساعت ۱۷:۰۵ غروب می کند و ۰۶:۳۸ روز بعد طلوع میکند. غروب اخرین روز پاییز تا طلوع اولین روز زمستان، طولانی ترین شب سال است که در فرهنگ ایرانی یلدا نام دارد و با ایین های خاصی برگزار می شود. پس شب یلدا ، یک مناسبت نجومی ست. از این به بعد روزها رفته رفته طولانی تر و شب ها کوتاهتر می شوند تا اول فروردین که اعتدال بهاری ست و طول روز و شب برابر می شود.

 

چهارشنبه ۱ دی

 

اوج بارش شهابی دبی (رصد با چشم)

شهاب های دبی که بقایای جامانده از دنباله‌دار تاتل  (۸P/Tuttle) هستند، همیشه حوالی انقلاب زمستانی به اوج خود می‌رسند. این بارش از ۲۵ اذر تا ۵ دی فعال است و پیک ان اول دی ماهست.نرخ ساعتی بارش دبی معمولاً حداکثر ده شهاب در ساعت است. با این حال، فعالیت هایی با ۱۰۰ شهاب در ساعت هم ثبت شده است.البته امسال رصد شهابواره ها بسیار چالش برانگیز خواهد بود: زیرا این بارش تنها سه روز پس از ماه کامل به اوج می رسد بنابراین نور ماهواره طبیعی ما بیشتر شهاب‌ها را از دید ما مخفی می کند. با این وجود احتمالا تا ۶ شهاب در ساعت را بتوانید رصد کنید. کانون بارش در صورت فلکی دب اصغر همیشه بالای افق است زیرا از موقعیت ما ،یک صورت فلکی دورقطبی ست و طلوع و غروب نمی کند.  همانند بسیاری از بارشهای شهابی – بهترین زمان برای تماشای بارش ساعات قبل از طلوع آفتاب است.

 

فاطمه فخرایی فرد ، کارشناس تیم علمی رصدخانه لارستان